Şiddetli geçimsizlik, genel boşanma sebebidir. Yeni Medeni Kanun ile bu boşanma sebebi evlilik birliğinin temelinden sarsılması olarak değiştirilmiştir. Eşlerden biri için evliliğe devam etmek çekilmez bir hal almışsa, evlilik birliğinin temelinden sarsıldığı kabul edilerek boşanma davası açtığı bir çekişmeli boşanma davası türüdür. Bu dava türüne uygulamada, “evlilik birliğinin temelinden sarsılması nedeniyle boşanma davası” veya “çekişmeli boşanma davası” da denilmektedir.
Çekişmeli boşanma davasında taraflar davalarını kanunda sayılı sebeplerden birine dayandırmak ve bu sebebin varlığını ispat etmek zorundadırlar. Bu sebepler özel boşanma sebepleri ve genel boşanma sebepleri olmak üzere ikiye ayrılır. Zina (aldatma), akıl hastalığı, hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış, terk özel boşanma sebepleridir. Özel sebepler dışında kalan sebeplerle açılacak boşanma davaları evlilik birliğinin temelinden sarsılması (şiddetli geçimsizlik) sebebiyle açılan genel boşanma davasıdır.
Şiddetli Geçimsizlik
Özel boşanma sebeplerinden biri bulunmadığı durumlarda, evlilik birliğini yürütmek taraflar için güç duruma gelmişse, boşanma davası açmak genel sebeplere dayandırılabilir. Genel boşanma sebepleri hukukumuzda evlilik birliğinin temelinden sarılması olarak ifade edilmektedir. Bu sebeplere örnek olarak geçimsizlik, hakaret, şiddet, güven sarsıcı durumlar örnek olarak gösterilebilir.
Şiddetli Geçimsizlik Sebebiyle Boşanma Davası Şartları
Şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanma davası, Medeni Kanun Madde 166’da şu şekilde düzenlenmiştir;
Evlilik birliğinin temelinden sarsılması nedeniyle boşanma davası, Medeni Kanun m.166’da şu şekilde düzenlenmiştir:
Evlilik birliği, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış olursa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir.
Yukarıdaki fıkrada belirtilen hallerde, davacının kusuru daha ağır ise, davalının açılan davaya itiraz hakkı vardır. Bununla beraber bu itiraz, hakkın kötüye kullanılması niteliğinde ise ve evlilik birliğinin devamında davalı ve çocuklar bakımından korunmaya değer bir yarar kalmamışsa boşanmaya karar verilebilir.
Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi halinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu halde boşanma kararı verilebilmesi için, hakimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın mali sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hakim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü halinde boşanmaya hükmolunur. Bu halde tarafların ikrarlarının hakimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz.
Boşanma sebeplerinden herhangi biriyle açılmış bulunan davanın reddine karar verilmesi ve bu kararın kesinleştiği tarihten başlayarak üç yıl geçmesi halinde, her ne sebeple olursa olsun ortak hayat yeniden kurulamamışsa evlilik birliği temelden sarsılmış sayılır ve eşlerden birinin istemi üzerine boşanmaya karar verilir.
Şiddetli geçimsizlik (Evlilik birliğinin temelinden sarsılması) nedeniyle boşanma kararı verilebilmesi için; Evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olması, Evlilik birliğinin temelinden sarsılması ortak hayatı çekilmez hale getirmesi ve Davacının boşanmaya konu olan kusuru daha ağır ise, davalının boşanmaya itiraz etmemiş olması veya itirazın kabul görmemiş olması gerekir.
Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Şartı
Evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olması; eşlerin arasında şiddetli ve çok ciddi bir geçimsizlik bulunması yahut anlaşmazlık bulunması anlamına gelir. Burada şiddetli geçimsizlikten kasıt basit kavga veya uyuşmazlık değildir. Evlilik birliğinin doğası gereği bir takım tartışmalar olması beklenir ve bu tartışmalar boşanma davasının kabulü için yeterli görülmez.
Evlilik birliğinin hangi nedenlerle temelinden sarsıldığı kanunda tek tek belirtilmemişse de hakim, somut olayın özelliğine göre eşlerin sergilediği davranışların evlilik birliğini temelinden sarsıp sarsmadığına karar verecektir. Şiddetli Geçimsizliğe Neden Olan Davranışlar başlığında daha detaylı açıklamış olduğumuz evlilik birliğinin temelinden sarsıldığı davranışlara şu örnekler verilebilir: fiziksel şiddet, ekonomik şiddet, psikolojik şiddet, hakaret vb.
Ortak Hayatın Çekilmez Hale Gelmesi Şart
Şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanma davasının diğer şartı, ortak hayatın boşanmaya sebep olaylar nedeniyle çekilmez hale gelmesi gerekir. Ortak hayatın devamının iki eş için de katlanılmaz olmasına gerek yoktur, ortak hayatın eşlerden yalnızca biri için çekilmez hale gelmiş olması yeterlidir.
Önemli olan evlilik birliğini sarsan olayların ciddi boyutlara ulaşması, eşler arasında duygusal veya düşünsel kopuşlar yaşanmasıdır. Evlilik birliği içinde sorumlulukların yerine getirilmemesi, ciddi bir şekilde ihmalkar davranışlar sergilenmesi, umursamazlık, diğer eşin görüşlerini dikkate almama, saygısız davranışlar gibi hareketler aynı zamanda evlilik birliğinin devamını zorlaştırdığı için ortak hayatın çekilmez hale gelmesi nedeni olarak değerlendirilmektedir.
Şiddetli Geçimsizliğe Neden Olan Davranışlar
Yargıtay kararlarından hareketle aşağıdaki sebepler örnek olarak sayılabilecektir.
- Fiziksel şiddet uygulanması
- Cinsel ilişkiden kaçınılması
- Eşe karşı psikolojik ya da ekonomik şiddet uygulanması
- Eşe karşı hakaret etme
- Eşlerin birbirini sevmemesi ve bunun söylenmesi
- Evlilik birliğinden doğan sorumlulukların yerine getirilmemesi
- Taşınmaz malların diğer eşin rızası olmaksızın devredilmesi
- Güven sarsıcı ve sadakat yükümlülüğüne uymayan davranışlarda bulunulması
- Kumar oynama alışkanlığı
- Aşırı borçlanmak
- Mahrem Konuların İfşa Edilmesi
- Sosyal medya bağımlılığı
- Alkol bağımlılığı
- Zorla ters ilişki kurma
Bu sayılanlar yalnızca örnek niteliğinde olup, birçok neden eklenebilir. Dolayısıyla evlilik birliğinin temelinden sarsılması nedenine dayalı boşanma davası konusunda önemli olan husus ortak hayatın çekilmez hale gelip gelmediğidir.
Şiddetli Geçimsizlik Nedeniyle Boşanma Davası
Genel boşanma sebepleri hukukumuzda evlilik birliğinin sarsılması olarak ifade edilmekle beraber “şiddetli geçimsizlik” olarak da bilinmektedir. Genel sebeplere dayanarak boşanma davası açılabilmesi için sebebin bir takım koşulları oluşturmuş olması gerekir.
En başta “evlilik birliğinin temelinden sarılmış” olması gerekmektedir. Bu durum eşlerin fikir ve duygu olarak beraberliği sürdüremiyor olmaları şeklinde açıklanabilir. Ayrıca bu durumun “ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede” olması gerekmektedir. Bu koşulun ispatı davacı tarafın yükümlülüğüdür. Hakim bu durumun oluşup oluşmadığını delillerle beraber takdir edecektir.
Şiddetli geçimsizlik sebebine dayanarak dava açılabilmesi için davacının boşanma sebebinin ortaya çıkmasında kusursuz olması yahut davalı taraftan daha az kusursuz olması gerekmektedir. Davacının daha ağır kusurlu olması durumunda, davalının açılan boşanma davasına itiraz hakkı bulunmaktadır. Eğer davalı, davacının daha ağır kusuru bulunduğu itirazını ileri sürmemişse veya itirazını ileri sürmüş bulunmakla beraber itirazı kabul edilmemişse şiddetli geçimsizliğe dayanan boşanma davası görülecektir. İtirazın hakkın kötüye kullanılması niteliğinde olması durumunda ve evlilik birliğinin devam etmesinde davalı ve varsa çocuklar bakımından korunmaya değer bir yararın kalmaması halinde boşanmaya karar verilebilecektir.
Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsıldığının Kabul Edilebileceği Durumlar
Evlilik birliğinin en az 1 yıl sürmüş olması halinde, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğer eşin açtığı davayı kabul etmesi halinde evlilik birliği temelinden sarsılmış kabul edilmektedir. Bu durum anlaşmalı boşanma davası olarak da ifade edilmektedir.
Özel boşanma sebeplerinden herhangi birine dayanılarak dava açılmış ve bu dava reddedilmişse, bu kararın kesinleşmesinden itibaren 3 yıl geçmesine rağmen ortak hayat yeniden kurulamamış olabilir. Bu sürede ortak hayatın yeniden kurulamaması halinde de evlilik birliği temelinden sarsılmış kabul edilecektir.
Kanunda açıkça evlilik birliğinin sarsılmış olduğu bu hallerde, taraflardan birinin talebi üzerine boşanmaya karar verilecektir. Bu durumlarda hakime takdir yetkisi tanınmamıştır.
Şiddetli Geçimsizlik Sebebiyle Boşanma Davasında Kusur
Şiddetli geçimsizlik sebebiyle boşanma davası bir bakıma eşlerden birinin diğerinin kusuruna dayanarak açtığı bir boşanma davasıdır. Çekişmeli boşanma davasında, davalının davayı kabulü hüküm doğurmayacaktır, davacının sebebin varlığını ispatlamasının yanında diğer eşin kusurunu da ispat etmelidir. Davanın kabulü için davacının, kusursuz olması veya diğer eşten daha az kusurlu olması gerekmektedir. Bunun yanında davacının, diğer eşten daha ağır kusurlu olması ve davalının da davayı kabul edip itiraz hakkını kullanmaması durumunda da boşanmaya hükmedilebilecektir. Yine eşlerin eşit kusurlu olduğu dava da boşanma kararıyla sonuçlandırılacaktır.
Kusursuz eşe karşı açılan şiddetli geçimsizlik sebepli boşanma davası reddedilecektir. Ayrıca yine tamamen kusurlu olan eşin dava açması halinde de dava reddedilecektir. Bunun sebebi, bir kimsenin kendi eylemine ve tamamen kendi kusuruna dayanarak hak elde etmesinin hukuka aykırı olmasıdır.
Şiddetli Geçimsizliğin İspatı
Boşanma sebeplerinin varlığının ispatı gerekmektedir. Fotoğraf, video, mesaj, arama kayıtları, kredi kartı ekstreleri, varsa daha önceden görülmüş olan davaların dosyaları, faturalar somut delil olarak kullanılabilmektedir. Bunların yanında sebebin varlığı için ayrıca tanık dinlenebilmektedir.