Uzlaştırma – CMK Madde 253

CMK Madde 253

Aşağıdaki suçlarda, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar gören gerçek veya özel

hukuk tüzel kişisinin uzlaştırılması girişiminde bulunulur:

a) Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı suçlar.

b) Şikâyete bağlı olup olmadığına bakılmaksızın, Türk Ceza Kanununda yer alan;95

1. Kasten yaralama ,

2. Taksirle yaralama ,

92 Bu madde başlığı “Uzlaşma” iken, 24/11/2016 tarihli ve 6763 sayılı Kanunun 34 üncü maddesiyle

metne işlendiği şekilde değiştirilmiş, aynı maddenin birinci fıkrasının bendine mevcut ve

numaralı alt bentlerinden sonra gelmek üzere , ve numaralı alt bentler eklenmiş ve diğer alt

bentler buna göre teselsül ettirilmiştir.

93 17/10/2019 tarihli ve 7188 sayılı Kanunun 26 ncı maddesiyle üçüncü fıkraya “birlikte” ibaresinden

sonra gelmek üzere “aynı mağdura karşı” ibaresi eklenmiş, onikinci fıkrada yer alan “en çok yirmi gün

daha” ibaresi “her defasında yirmi günü geçmemek üzere en fazla iki kez” şeklinde değiştirilmiştir.

94 24/11/2016 tarihli ve 6763 sayılı Kanunun 34 üncü maddesiyle, bu maddenin onbeşinci ve

yirmibirinci fıkralarında yer alan “Cumhuriyet savcısına” ibareleri “uzlaştırma bürosuna” şeklinde

değiştirilmiştir.

95 17/10/2019 tarihli ve 7188 sayılı Kanunun 26 ncı maddesiyle, bendinin mevcut , ve

numaralı alt bentlerinden sonra gelmek üzere sırasıyla alt bentler eklenmiş ve bent numaraları buna

göre teselsül ettirilmiştir.

3. Tehdit ,

4. Konut dokunulmazlığının ihlali ,

5. İş ve çalışma hürriyetinin ihlali (madde 117, birinci

fıkra; madde 119, birinci fıkra bendi),

6. Hırsızlık ,

7. Güveni kötüye kullanma ,

8. Dolandırıcılık ,

9. Suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi

,

10. Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması ,

11. Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin

açıklanması ,

suçları.

c) Mağdurun veya suçtan zarar görenin gerçek veya

özel hukuk tüzel kişisi olması koşuluyla, suça sürüklenen çocuklar bakımından ayrıca, üst

sınırı üç yılı geçmeyen hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlar.

Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olanlar hariç olmak üzere; diğer

kanunlarda yer alan suçlarla ilgili olarak uzlaştırma yoluna gidilebilmesi için, kanunda açık

hüküm bulunması gerekir.

Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olsa bile, cinsel dokunulmazlığa

karşı suçlarda, ısrarlı takip suçunda ve hakaret suçunda (125 inci maddenin

ikinci fıkrası), uzlaştırma yoluna gidilemez. Uzlaştırma

kapsamına giren bir suçun, bu kapsama girmeyen bir başka suçla birlikte aynı mağdura karşı

işlenmiş olması hâlinde de uzlaşma hükümleri uygulanmaz.969798

Soruşturma konusu suçun uzlaşmaya tâbi olması ve kamu davası açılması için yeterli

şüphenin bulunması hâlinde, dosya uzlaştırma bürosuna gönderilir. Büro tarafından

görevlendirilen uzlaştırmacı, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar görene uzlaşma teklifinde

bulunur. Şüphelinin, mağdurun veya suçtan zarar görenin reşit olmaması halinde, uzlaşma teklifi

kanunî temsilcilerine yapılır. Uzlaştırmacı, uzlaşma teklifini açıklamalı tebligat veya istinabe

yoluyla da yapabilir. Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar gören, kendisine uzlaşma teklifinde

bulunulduktan itibaren yedi gün içinde kararını bildirmediği takdirde, teklifi reddetmiş sayılır. 9899

96 24/11/2016 tarihli ve 6763 sayılı Kanunun 34 üncü maddesiyle, bu fıkrada yer alan “etkin pişmanlık

hükümlerine yer verilen suçlar ile” ibaresi madde metninden çıkarılmıştır.

97 12/5/2022 tarihli ve 7406 sayılı Kanunun 12 nci maddesiyle bu fıkrada yer alan “suçlarda,” ibaresi

“suçlarda ve ısrarlı takip suçunda ,” şeklinde değiştirilmiştir.

98 7/11/2024 tarihli ve 7531 sayılı Kanunun 16 ncı maddesiyle üçüncü fıkrasında yer alan “suçlarda ve ısrarlı

takip suçunda , uzlaştırma” ibaresi “suçlarda, ısrarlı takip suçunda ve hakaret

suçunda , uzlaştırma” şeklinde ve dördüncü fıkrasında yer alan “üç gün”

ibaresi “yedi gün” şeklinde değiştirilmiştir.

99 24/11/2016 tarihli ve 6763 sayılı Kanunun 34 üncü maddesiyle, bu fıkrada yer alan “hâlinde,

Cumhuriyet savcısı veya talimatı üzerine adlî kolluk görevlisi” ibaresi “ve kamu davası açılması için

yeterli şüphenin bulunması hâlinde, dosya uzlaştırma bürosuna gönderilir. Büro tarafından görevlendirilen

uzlaştırmacı” şeklinde ve “Cumhuriyet savcısı” ibaresi “Uzlaştırmacı,” şeklinde değiştirilmiştir.

Uzlaşma teklifinde bulunulması halinde, kişiye uzlaşmanın mahiyeti ve uzlaşmayı

kabul veya reddetmesinin hukukî sonuçları anlatılır.

Resmî mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste

bulunmama veya yurt dışında olma ya da başka bir nedenle mağdura, suçtan zarar görene,

şüpheliye veya bunların kanunî temsilcisine ulaşılamaması halinde, uzlaştırma yoluna

gidilmeksizin soruşturma sonuçlandırılır.

Birden fazla kişinin mağduriyetine veya zarar görmesine sebebiyet veren bir suçtan

dolayı uzlaştırma yoluna gidilebilmesi için, mağdur veya suçtan zarar görenlerin hepsinin

uzlaşmayı kabul etmesi gerekir.

Uzlaşma teklifinde bulunulması veya teklifin kabul edilmesi, soruşturma konusu

suça ilişkin delillerin toplanmasına ve koruma tedbirlerinin uygulanmasına engel değildir.

Bu Kanunda belirlenen hâkimin davaya bakamayacağı haller ile reddi sebepleri,

uzlaştırmacı görevlendirilmesi ile ilgili olarak göz önünde bulundurulur.

Görevlendirilen uzlaştırmacıya soruşturma dosyasında yer alan ve Cumhuriyet

savcısınca uygun görülen belgelerin birer örneği verilir. Uzlaştırma bürosu uzlaştırmacıya,

soruşturmanın gizliliği ilkesine uygun davranmakla yükümlü olduğunu hatırlatır.100

Uzlaştırmacı, dosya içindeki belgelerin birer örneği kendisine verildikten itibaren

en geç otuz gün içinde uzlaştırma işlemlerini sonuçlandırır. Uzlaştırma bürosu bu süreyi her

defasında yirmi günü geçmemek üzere en fazla iki kez daha uzatabilir.

Uzlaştırma müzakereleri gizli olarak yürütülür. Uzlaştırma müzakerelerine

şüpheli, mağdur, suçtan zarar gören, kanunî temsilci, müdafi ve vekil katılabilir. Şüpheli,

mağdur veya suçtan zarar görenin kendisi veya kanunî temsilcisi ya da vekilinin müzakerelere

katılmaktan imtina etmesi halinde, uzlaşmayı kabul etmemiş sayılır.

Uzlaştırmacı, müzakereler sırasında izlenmesi gereken yöntemle ilgili olarak

Cumhuriyet savcısıyla görüşebilir; Cumhuriyet savcısı, uzlaştırmacıya talimat verebilir.

Uzlaşma müzakereleri sonunda uzlaştırmacı, bir rapor hazırlayarak kendisine

verilen belge örnekleriyle birlikte uzlaştırma bürosuna verir. Uzlaşmanın gerçekleşmesi

halinde, tarafların imzalarını da içeren raporda, ne suretle uzlaşıldığı ayrıntılı olarak açıklanır.

Uzlaştırma bürosu soruşturma dosyasını, raporu ve

varsa yazılı anlaşmayı Cumhuriyet savcısına gönderir.

Uzlaşma teklifinin reddedilmesine rağmen, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar

gören uzlaştıklarını gösteren belge ile en geç iddianamenin düzenlendiği tarihe kadar

Cumhuriyet savcısına başvurarak uzlaştıklarını beyan edebilirler.

Cumhuriyet savcısı, uzlaşmanın, tarafların özgür iradelerine dayandığını ve

edimin hukuka uygun olduğunu belirlerse raporu veya belgeyi mühür ve imza altına alarak

soruşturma dosyasında muhafaza eder.

Uzlaştırmanın sonuçsuz kalması halinde tekrar uzlaştırma yoluna gidilemez.

100 24/11/2016 tarihli ve 6763 sayılı Kanunun 34 üncü maddesiyle, bu fıkrada yer alan “Cumhuriyet

savcısı” ibaresi “Uzlaştırma bürosu” şeklinde değiştirilmiştir.

Uzlaşma sonucunda şüphelinin edimini def’aten yerine getirmesi halinde, hakkında

kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir. Edimin yerine getirilmesinin ileri tarihe bırakılması,

takside bağlanması veya süreklilik arzetmesi halinde, 171 inci maddedeki şartlar aranmaksızın,

şüpheli hakkında kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilir. Erteleme süresince

zamanaşımı işlemez. Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararından sonra, uzlaşmanın

gereklerinin yerine getirilmemesi halinde, 171 inci maddenin dördüncü fıkrasındaki şart

aranmaksızın, kamu davası açılır. 101 Uzlaşmanın sağlanması halinde, uzlaşma anında tespit

edilemeyen veya uzlaşmadan sonra ortaya çıkan zararlar hariç, soruşturma konusu suç

nedeniyle tazminat davası açılamaz; açılmış olan davadan feragat edilmiş sayılır. Şüphelinin,

edimini yerine getirmemesi halinde uzlaşma raporu veya belgesi, 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı

İcra ve İflas Kanununun 38 inci maddesinde yazılı ilam mahiyetini haiz belgelerden sayılır.102

Uzlaştırma müzakereleri sırasında yapılan açıklamalar, herhangi bir soruşturma

ve kovuşturmada ya da davada delil olarak kullanılamaz.

Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar görenden birine ilk uzlaşma teklifinde

bulunulduğu tarihten itibaren, uzlaştırma girişiminin sonuçsuz kaldığı ve en geç, uzlaştırmacının

raporunu düzenleyerek uzlaştırma bürosuna verdiği tarihe kadar dava zamanaşımı ile kovuşturma

koşulu olan dava süresi işlemez.

Uzlaştırmacıya Adalet Bakanlığı

tarafından belirlenen tarifeye göre ücret ödenir. Uzlaştırmacı ücreti ve diğer uzlaştırma giderleri,

yargılama giderlerinden sayılır. Uzlaşmanın gerçekleşmesi halinde bu giderler Devlet Hazinesi

tarafından karşılanır.

Uzlaşma sonucunda verilecek kararlarla ilgili olarak bu Kanunda öngörülen

kanun yollarına başvurulabilir.

Her Cumhuriyet başsavcılığı bünyesinde

uzlaştırma bürosu kurulur ve yeteri kadar Cumhuriyet savcısı ile personel görevlendirilir.

Uzlaştırmacılar, hukuk fakültesi mezunlarının yer aldığı, Adalet Bakanlığı tarafından belirlenen

uzlaştırmacı listelerinden görevlendirilir. Uzlaştırmacı, hazırladığı raporu, tutanakları ve varsa

yazılı anlaşmayı büroya gönderir. Uzlaştırma süreci sonunda soruşturma dosyaları, uzlaştırma

bürosunda görevli Cumhuriyet savcıları tarafından sonuçlandırılır.103

Uzlaştırmacıların nitelikleri, eğitimi, sınavı, görev

ve sorumlulukları, denetimi, eğitim verecek kişi, kurum ve kuruluşların nitelikleri ve

denetimleri ile uzlaştırmacı sicili, uzlaştırmacılar ve eğitim kurumlarının listelerinin

düzenlenmesi, Cumhuriyet başsavcılığı bünyesinde kurulan uzlaştırma bürolarının çalışma usul

ve esasları, uzlaştırma teklifi ile müzakere usulü, uzlaştırma anlaşması ve raporda yer alacak

konular ile uygulamaya dair diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar, Adalet Bakanlığınca

101 Anayasa Mahkemesinin 26/7/2023 Tarihli ve E: 2023/43, K: 2023/141 Sayılı Kararı ile bu fıkrada

yer alan ” Uzlaşmanın sağlanması halinde, soruşturma konusu suç nedeniyle tazminat davası

açılamaz;…” ibaresi iptal edilmiştir.

102 7/11/2024 tarihli ve 7531 sayılı Kanunun 16 ncı maddesiyle bu fıkranın beşinci cümlesinin başına

“Uzlaşmanın sağlanması halinde, uzlaşma anında tespit edilemeyen veya uzlaşmadan sonra ortaya

çıkan zararlar hariç, soruşturma konusu suç nedeniyle tazminat davası açılamaz;” ibaresi eklenmiştir.

103 7/11/2024 tarihli ve 7531 sayılı Kanunun 16 ncı maddesiyle bu fıkrada yer alan “avukatların veya hukuk

öğrenimi görmüş kişilerin” ibaresi “hukuk fakültesi mezunlarının” şeklinde değiştirilmiştir.

çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.

Mahkeme tarafından uzlaştırma

CMK Madde 253 Gerekçesi

Gerekçe metni bulunamadı.