Boşanmada mal paylaşımı çiftlerin evlilik birliğinin mahkeme kararınca bitmesi sonucunda, kural neticesinde evlilik içinde edinilen malların eşit bir şekilde paylaşması esasına dayanmaktadır. Mal paylaşımı davası boşanma davası ile birlikte açılmamaktadır.
Mal paylaşımının görülmesi için öncelikle boşanma davasının açılması ve boşanma davası yargılaması yapılmaktadır. Daha sonra boşanma davasında karar kesinleştikten sonra mal paylaşımı davası görülmeye başlanmaktadır.
Boşanmada Mal Varlığı Paylaşımı
Boşanma kararının kesinleşmesinden sonra boşanan eski eşler tarafından mal paylaşımı davası açılmaktadır. Taraflar birbirlerinden üç şekilde talepte bulunabilmektedir:
- Katılma Olarak Alacağı,
- Katkı Payı Olarak Alacağı,
- Değer Artış Payı Olarak Alacağı.
Boşanma işleminin kesinleşmesinden sonra eşlerin evlilik birliği içerisinde malların paylaşılma esasına dayanarak hareket edilmektedir. Evlilik süreci boyunca edinilen malların kanun olarak, yarı yarıya paylaşılması gerekmektedir. Fakat bu esasları değiştiren bazı uygulamalar bulunmaktadır. Boşanma sırasında mal paylaşımı yapılırken prosedür şu şekilde işlemektedir.
Boşanma davasında mal paylaşımı yapılırken önce her eş kendine ait olan mallarını geri alır. Bu mallar paylaşıma dâhil edilmemektedir.
Kişisel Mallar
- Eşlerin başka kişilerden kazanacağı maddi ya da manevi tazminat hakları,
- Evlenmeden önce eşlerden birine ait olarak bilinen miras ya da karşılıksız şekilde kazanma yoluyla elde edilmiş mal varlığı değeri,
- Eşlerin kişisel olarak kullanımına ait eşyalar,
- Yukarıda belirtilen ve kişisel mallar yerine geçen mallar kanun önünde korunmaktadır.
Her eş evlilik içerisinde bulunan “edinilmiş malları” yarı yarıya paylaşmak zorundadır. Evlilik içerisinde “edinilmiş mallar” şu şekilde belirtilmektedir:
Edinilmiş Mallar
- Çalışma karşılığında kazanılan edinimler,
- Edinilmiş mal yerine geçen değerler,
- Çalışma gücü kaybı nedeniyle edinilen mallar yahut ödenen tazminatlar,
Eşlerden herhangi biri bir malın kişisel mal olduğunun iddiasında bulunuyorsa iddiayı ispat etmekle yükümlüdür. Boşanmada mal paylaşımı yapılırken eşler ispatını gerçekleştiremezse mal edinilmiş mal olarak kabul görmektedir.
Anlaşmalı Boşanmada Mal Paylaşımı
Anlaşmalı boşanmada, mal paylaşımı yapılması kişilerin özgür iradesine bakılarak ve arzusu dâhilinde yapılmaktadır. Eşler anlaşmalı boşanma prosedürüne uygun bir şekilde isterse mallarını yarı yarıya paylaşabilir ya da kendilerince bir paylaşma oranı belirleyebilmektedir. Eşlerden biri anlaşmalı boşanma protokolü ile bütün haklarından feragat dahi edebilmektedir.
Anlaşmalı boşanma da protokol ile mal paylaşımı davası açmaktan feragat edilecekse, feragat beyanının belirtilmesi gerekmektedir. Protokolde, “… Taraflar edinilmiş malların katılma rejiminden kaynaklı katkı payı, değeri artış payı ve katılma alacağı talep hakkından feragat eder…” şekilde belirtilmelidir. Protokol neticesinde anlaşmalı boşanmada mal paylaşımı hakkından feragat edilebilmektedir.
Çekişmeli Boşanmada Mal Paylaşımı
Boşanma davalarının büyük bir bölümü, çekişmeli boşanma davası şeklinde ilerlemektedir. Fakat tarafların anlaşması üzerine 1 yıldan fazla zaman geçmeden evli çiftler anlaşmalı boşanma davasına gömebilmektedirler. Bu tip davaların süresinin de ne kadar olacağının tam manası ile kesinliği bulunmamaktadır. Süreç genellikle 4-6 ay üzerinde sonuçlansa da fazla olabilmektedir. Çekişmeli boşanmada mal paylaşımı şu şekilde görülmektedir;
- Söz konusu mallar taraflara %50’lik paylara göre verilmektedir. Bu konu “boşanmada mal paylaşımı yarı yarıya mı?” sorusunun da cevabı olarak karşımıza çıkmaktadır.
- Evlilik birliği boyunca malların kim tarafından alındığına dikkat edilmeksizin paylaşım yapılmaktadır.
- Kendi parası ile aldığını iddia eden taraflar değerlendirilmeye alınmaktadır. İddialarını ispata dayandırmaları gerekmektedir.
Aldatma Nedeniyle Boşanmada Mal Paylaşımı
Aldatmadan nedeniyle boşanma davalarında, özel bir boşanma sebebi olarak Medeni Kanun m.161 ‘de açıkça düzenlenmiştir. Aile mahkemeleri, zina sebebiyle boşanmada mal paylaşımı hususunu şu şekillerde gerçekleşmektedir:
- Zina nedeniyle bitmiş evliliklerde kusurlu olan eş, katılma alacağından tamamen ortadan kaldırılabilmektedir. Hakkaniyetli bir şekilde verilme olasılığı da bulunmaktadır. Aldatan eşin, diğer eşten olan edinilmiş mallar üzerinde bulunan hakkı tümüyle sona erdirilebilmektir.
- Eşlerden birinin alacağı katkı payı alacağı, zina nedeniyle hakkını kaybetmez. Kısacası, eşlerden biri aldatsa dahi, boşanmada mal paylaşımı sırasında hakkını talep edebilmektedir.
Terk Nedeniyle Boşanmada Mal Paylaşımı
Terk nedeniyle boşanma Türk Medeni Kanununca 164. Madde de düzenlenmiş özel bir boşanma sebebi olarak bilinmektedir. Terk nedeniyle boşanmada mal paylaşımı için bir takım şartların yerine gelmesi gerekmektedir.
“ Eşlerden biri, evlilik birliğinin yükümlülüklerini gerçekleştirmemek maksadıyla diğerini terk ettiği ve ya haklı bir sebep bulunmadan müşterek eve dönmemesi ve bu durumun en az 6 ay süre ile gerçekleşmesi daha sonrasında ihtar çekilmesi gerekmektedir. Böylelikle terk e dilen eş haklı sayılmaktadır.” Boşanmada mal paylaşımı avukatı başvuru yaparsanız bu konuda sizi bilgilendirir ve terk nedeniyle olmuş boşanma hakkınızla birlikte mal paylaşımı haklarınızı da almanızı sağlamaktadır.
Boşanmada Mal Paylaşımı Nasıl Olur?
Türk Medeni Kanunu yürürlük tarihi 01.01.2002 olarak bilinmektedir. Mal paylaşımı konusunda da 01.01.2002 tarihinden önceki dönemin tabii olduğu hukuki kanunlar ile bu dönemden sonra ki kanunlar birbirinden farklılaşmaktadır. Özellikle boşanmada mal paylaşımı pandemi etkisiyle de çokça aranan ve merak edilen konulardan biri olmaktadır.
Birinci Dönem: 01.01.2002 tarihinden önce satın alınmış mallar kimin üzerine kayıtlı ise mal ona ait sayılmaktadır. Bu tarihten önce yürürlükte bulunan Medeni Kanun neticesinde eşler arasında Mal Ayrılığı rejimi bulunmaktadır.
İkinci Dönem (Şu An İçinde Bulunduğumuz Dönem): 01.01.2002 tarihinden itibaren yürürlükte bulunan mevcut Medeni Kanun hükümleri yürürlüktedir. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimini yasal mal rejimi olarak kabul etmektedir. Kısacası, eşlerin evlilik içerisinde edindiği mallar kanun hükmünce yarı yarıya paylaşılacaktır.
Her iki dönem için de temel kural, evlenmeden önce alınan mallar kimin üzerinde bulunuyorsa o mal, onun kişisel malı sayılır ve evlilikte boşanmada mal paylaşımı hesabına dâhil edilmemektedir.
Evlenmeden Önce Alınan Ev
Taraflar evlenmeden önce bir ev almışlarsa boşanma davası neticesinde talep olunan edinilmiş mallara katılma alacağının hesaplanmasında bu taşınmaz dikkate alınmayacaktır. Fakat bu ev, evlilik birliği süresince kiraya verilmişse bu kira gelirinin yarı değeri edinilmiş mallara katılma alacağı olarak hesap edilir.
Tarafların boşanmamış olması ve evlilik birliği devam ederken eşlerden birinin ölmesi halinde ise miras paylaşımı açısından mal varlığının ne zaman alındığı önem arz etmez. Eşlerden biri vefat ettiğinde diğer eş, vefat edenin tüm malvarlıklarında mirasçı sıfatı ile pay sahibi olacaktır.
Boşanma davası devam ederken eşlerden biri ölürse, ölen eşin mirasçıları boşanma davasına devam edebilir. Bu durumda sağ kalan eşin boşanma davasında kusurlu olduğunun ispat edilmesi gerekir. Kusur ispat edilecek olursa boşanma kararı verilecek ve kusurlu eş mirasçı olamayacaktır.